โครงการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาศักยภาพของนักเศรษฐศาสตร์ให้เข้าใจถึงแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในบริบททรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และสามารถนำเอาแนวคิดดังกล่าวมาบูรณาการร่วมกับแนวคิดการพัฒนาเศรษฐกิจในปัจจุบัน โดยทำการสังเคราะห์องค์ความรู้จากการประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในระดับพื้นที่จากกลุ่มเป้าหมาย เช่น ปราชญ์ชาวบ้านชุมชนที่ได้รับการยอมรับจากสังคมว่ามีกิจกรรมการอนุรักษ์เข้มแข็ง และนักวิจัยเห็นว่าเป็นตัวอย่างของการดำเนินกิจกรรมตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในบริบททรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
โครงการได้ทบทวนวรรณกรรมและศึกษาเปรียบเทียบหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกับแนวคิดทางเศรษฐศาสตร์และการพัฒนาที่ยั่งยืนในสองด้าน คือ ด้านเป้าหมาย และด้านเครื่องมือหรือกลไกในการจัดการทรัพยากร ในแง่เป้าหมาย ทั้งเศรษฐกิจพอเพียงและการพัฒนาที่ยั่งยืนให้ความสำคัญกับความยั่งยืนของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การพัฒนาที่ยั่งยืนในการตีความของนักเศรษฐศาสตร์เน้นมนุษย์เป็นศูนย์กลาง การประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ยังขึ้นอยู่กับสมาชิกในสังคมเป็นผู้กำหนดคุณค่า ส่วนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงให้ความสำคัญกับความสมดุลในมิติต่างๆ และไม่ได้ใช้เกณฑ์ต้นทุนผลประโยชน์ในการหาระดับความสมดุล แต่ถือหลักการไม่เบียดเบียนสิ่งแวดล้อม สิ่งแวดล้อมจึงมีคุณค่าในตัวของมันเอง
ในแง่วิธีการ เครื่องมือ หรือกลไกไปสู่เป้าหมาย เศรษฐกิจพอเพียงนั้นให้ความสำคัญกับปัจจัยภายใน คือ วิธีคิด ระบบคุณค่า “การระเบิดจากภายใน” คือการเกิดความรอบรู้และคุณธรรมในระดับปัจเจกหรือครอบครัวและชุมชน ที่จะดำรงชีวิตบนทางสายกลาง ไม่ทำลายธรรมชาติ ในขณะที่แนวคิดทางเศรษฐศาสตร์ให้ความสำคัญกับสถาบันภายนอก คือ กลไกราคา และระบบกรรมสิทธิ์ ฉะนั้น หากกลไกราคาและระบบกรรมสิทธิ์บกพร่องจะมีผลทำให้การจัดการทรัพยากรไม่มีประสิทธิภาพ ไม่ยั่งยืน
โครงการฯได้เลือกศึกษาสองพื้นที่ คือป่าชุมชน บ้านละหอกกระสัง ตำบลเขาคอก อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ และป่าชายเลนในเขตลุ่มน้ำปะเหลียน ที่บ้านแหลม ตำบลวังวน อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง โดยมีนักวิจัยอยู่ในพื้นที่อย่างต่อเนื่องพื้นที่ละ 1 คน เป็นระยะเวลาหนึ่งเดือน (ช่วงเดือนเมษายน 2550) การศึกษาในพื้นที่กรณีศึกษา ใช้กรอบการวิเคราะห์เศรษฐกิจพอเพียงในระดับชุมชน ประกอบด้วยสามส่วน คือ (1) การวิเคราะห์เศรษฐกิจพอเพียงเชิงระบบ คือ พิจารณาปัจจัยนำเข้า (ความรู้ คุณธรรม) กระบวนการ (ทางสายกลาง คือ พอประมาณ มีเหตุมีผล มีภูมิคุ้มกัน) และผล (ความยั่งยืน) (2) การวิเคราะห์การผลิต การบริโภค และการแลกเปลี่ยนตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง (3) การวิเคราะห์เศรษฐกิจพอเพียงในมิติทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมระดับชุมชน ซึ่งเป็นกรอบการวิเคราะห์ที่เสนอโดยโครงการ โดยพิจารณาว่าการอนุรักษ์ สัมพันธ์กับการผลิตและการบริโภค ภายใต้ระบบคุณค่า (ที่ประกอบด้วย คุณธรรม และความพอประมาณ) ซึ่งระบบคุณค่านี้สามารถเกิดจากกระบวนการเรียนรู้หลากหลายช่องทางอย่างต่อเนื่อง จนเกิดเป็นการระเบิดจากภายในหรือการหยั่งรู้ด้วยตนเองถึงการใช้ชีวิตอย่างพอประมาณควบคู่กับการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน และนำไปสู่การสร้างและควบคุมกติการ่วมกันของคนในชุมชน